Zasadą jest, że każda sprawa zawisła przed sądem cywilnym wiąże się z koniecznością poniesienia przez stronę inicjującą kosztów sądowych. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. z dnia 21 kwietnia 2016 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 623) na koszty sądowe składają się opłaty i wydatki.
Zgodnie z wolą ustawodawcy, wnoszonedo sądu pismo podlega opłacie, jeśli jej pobranie przewiduje przepis ustawy. Opłacie podlegają w szczególności następujące pisma: pozew, pozew wzajemny, apelacja,zażalenie, skarga kasacyjna, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawemprawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, interwencja główna i uboczna, wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, wniosek o ogłoszenie upadłości, wniosek o wpis i wykreślenie w księdze wieczystej, wniosek o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślenie tych wpisów, skarga o wznowienie postępowania, skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego, skarga na orzeczenie referendarza sądowego, skarga na czynności komornika.
Jedynie na marginesie, wskazać w tym miejscu należy, że ustawa o kosztach sądowych przewiduje trzy rodzaje opłat: stałą, stosunkową albo podstawową. Więcej o rodzajach i wysokościach opłat wpostępowaniu procesowym znajdziesz tutaj, a o opłatach w postępowaniu nieprocesowym tutaj oraz tutaj.
Do wydatków obciążających stronę, ustawodawca zalicza z kolei chociażby koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem, zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków; wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie; zryczałtowane koszty przeprowadzenia dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów; wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przeznie kosztów; koszty przeprowadzenia innych dowodów; koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania; koszty ogłoszeń; koszty osadzenia i pobytu w areszcie; koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.
Zgodnie zart. 2 ust. 1 ustawy obowiązek uiszczenia kosztów sądowych spoczywa na stronie, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Od powyższej reguły ustawa przewiduje wyjątki. Uściślić należy, że zgodnie zdefinicją zawartą w art. 7 ustawy stroną w jest każdy uczestnik postępowania sądowego, w tym także świadek, biegły i tłumacz, a przez pismo wnoszone do sądu rozumie się również składany ustnie do protokołu pozew, wniosek wszczynający innego rodzaju postępowanie lub inny wniosek, jeżeli podlega opłacie.
W kontekścieomawianego zagadnienia, warto wskazać, że osoby znajdujące się w trudnejsytuacji materialnej mogą skorzystać z instytucji zwolnienia od kosztów cywilnych. Więcej o możliwości ubiegania się o takie zwolnienie czytaj tutaj.